Գնալով աւելի շատ եմ սիրում Հուգոն։ Մի ժամում ահագին կարեւոր փոփոխութիւններ արեցի։ Նախ այս մտքերը ամբողջական է ցոյց տալիս գլխաւոր էջում։ Ապա վերջապէս ժամանակ ունեցայ հասկանալ թէ ինչպէս անել, որ գրառման օրեր֊ամիսները լինի Հայերէնով։ Եւ վերջապէս այդ Next/Prev/See More֊ը փոխեցի դրեցի Յաջորդ/Նախկին/Կարդալ աւելին։
Բայց դեռ ահագին բան կայ լաւացնելու (։
Քոյրս համալսարանի դասերին միանում է զումով ու ահագին լացելու է վիճակը։
Դասախօսը թէ բա «խնդրում եմ բոլորդ միացրէք ձեր միկաֆոնները, միւս դասից էլ խնդրում եմ միացնէք ձեր կամերաները»։
Ինձ մօտ տպաւորութիւն է որ էս դասախօսը իրականութիւնից ահագին կտրուած է, չգիտի որ մարդիկ տանը ասենք միշտ չէ որ ունեն յարմար տեղ նստելու, կամ միշտ չէ որ ուզում են իրենց ընտանեկան ձայները հրապարակել ալամ աշխարհին։
Բայց դէ էս մարդկանց համար տարբերութիւն չի անում, քանի որ ամէն դասին պէտք է միանաս ու ասես «ներկայ»։
Ամէն անգամ որ տեղ ենք գնում թիմով, իհարկէ, իմ կարգիչը հանում եմ ու սկսում եմ գործ անել։ աստուած չգիտի նոյնիսկ թէ ինչ կարա լինի։
Մի օր փաբում կոդ եմ գրում, միւս օր բարում սերւէր եմ թարմացնում, մի օր էլ ընթրիքի ժամանակ մեյլեր եմ պատասխանում։ Եղել ա նոյնիսկ, որ հաց ուտելու ժամանակ հարցակում եմ միտիգացիա արել։
Ու ամէն անգամ Քրիսը բողոքում ա ինձանից, որ, ոչ թէ միայն «լափթոփդ հերիք է հանես», այլ նաեւ թէ առհասարակ ինչի եմ կոմպ հետս ման տալիս։
Աւաղ, ես չեմ կարողանում առանց կոմպի։
Այսօր զանգեցին, թէ բա հաւաքուենք ընթրենք, ու միասին նայենք Formula 1։ Ասեցի լաւ, հեսա գալիս եմ։
Հասնեմ տեղ, ու ինչ տեսնեմ. բոլորը պանիկում են։ Թէ բա ալիքներից ոչ մէկ ցոյց չի տալիս, Ոչ֊այդքան֊խելացի֊TV֊ի բրաուզերն էլ չի կարողանում կայքից բան ցոյց տայ։
Առաջին բանն ի՞նչ է որ ինձ ասում են։ «Լափթոփդ հե՞տդ է»։
Չէ մի չէ, զահ֊րը֊մար։
Այո հետս է։
Իմ պատասխանը՞. «Է ապուշներ 4 հոգիով ոչ մէկդ քոմփիւթըր չունի՞ք»։
Ու ես միացուցի իմ ՄակԲուկը իրենց TV֊ին, որ նայեն։
Ու բոլորը ինձ մնացին պարտական եւ ասեցին որ էլ չեն դժգոհի երբ տեսնեն, որ նախարարի հետ հանդիպման գալիս եմ պայուսակս ուսիս։
Ասանկ բաներ…
Յակոբ Միքայէլեանը գրել էր.
Տարի մը առաջ մեր 44-օրեայ պատերազմը ի՞նչ կողմնակի ազդեցութիւններ ձգեց։ […] Հայաստանը ի՞նչ կողմնակի վնասներ կրեց… […] Երեւոյթով՝ ոչինչ։
Դուրսէն եկողներ կը զարմանան երկրին բնականոն վիճակը տեսնելով. «Այս երկիրը պատերա՞զմ տեսեր է, հաւտալնիս չի գար»
Այս մասին որեւէ դրական ակնարկի չեմ հանդիպած: Դրական չե՞ն վերը յիշածներս:
Մարդի՛կ, լաւ կ՛ըլլայ երբեմն կիսալեցուն բաժակին լեցուն մասն ալ տեսնենք:
Ու այո, մեր մօտ յետպատերազմեան վիճակներ չեն, բնաւ։ Շատերը նոյնիսկ մոռացել են, որ մինչեւ այսօր ունենք PoW֊ներ, վիրաւորուած մարդիկ։
Բայց ինձ սխալ չհասկանաք, ես դա որպէս վատ բան չեմ ասում։ Շատ լաւ է, որ կարողանում ենք ձգել, դա նրա մասին է խօսում որ ահագին պինդ ենք։
Ընկերներիցս շատերը գնացին երկրից, ասելով՝ այստեղ ապահով չի, այստեղ «ստաբիլ չի»։
Ինձ ստաբիլ պէտք չի։ Խալեդ Բիշարան եթէ այստեղ լինէր, կասէր թէ ինչ է ստաբիլութիւնը։
Բաժակը լցնել է պէտք։
Մինչ…
Արդէն երկու օր է ինչ օգտագործում եմ տեղական երգադարան։ Բոլոր կարեւոր ալբումները կամ առել եմ կամ էլ կարողացել եմ լեգալ ձեւի ներբեռնել։
Իհարկէ, սկզբում թւում էր թէ բարդ է լինելու, բայց մէկ֊երկու ալբում քաշելուց յետոյ արդէն կախուած էի զգում։ Դէ լաւ սա էլ ներբեռնեմ։, դէ լաւ սա էլ եմ լսում ուրախ ժամանակ։ Այ էս ալբումը լսում էի հեծանիւ քշելիս Նիդեռլանդներում, այ սա էլ պէտք է լինելու մատեանում գրառելու ժամանակ։
Պարզւում է, որ եթէ մի բան էլ առնում ես iTunes Store֊ից, ապա դրանք lossless են եւ առանց DRM, որը հրաշալի է։
Փորձեցի ուղղակի ֆայլը (որը m4a ֆորմատի էր) ուղարկել Կօֆէին որ նա լսի իր Անդրոիդի վրայ, ու հրաշալի աշխատեց։
Հիմա արդէն ունեմ մօտ 40 ալբում, որը կազմում էր մօտ 400 երգ, որն զբաղացնում է 4,68 Գիգաբայթ
Յետոյ իմացայ, որ կարող եմ մի կոճակով ամբողջ երգադարանս արտահանել ու լսել այլ սարքի վրայ։ Ահագին պէտք է գալիս նման պարզ բաները այլ պլատֆորմի միգրացիա անելիս։
Փաստացի սկսեցի Deezer֊ն ու YouTube֊ը օգտագործել նոր գործեր բացայայտելու համար, իսկ երբ մի բան դուրս է գալիս, ներբեռնում եմ կամ էլ առնում ու ինձ մօտ պահում։
Ինձ մօտ տպաւորութիւն է, որ երգն ու երաժշտութիւնը դարձել են «ապրանք» (commodity), որտեղ ստեղծողը ծախսում է անսահման ժամեր իրենց վրայ եւ նայում իր երգերին որպէս արւեստի գործ իսկ մենք ասում ենք «վայ տեղ չունէի, իր երգերը ջնջեցի քեշից»։
Ես ուզում եմ գնահատել այդ մարդկանց, ես ուզում եմ ամէն մի երգը չլինի մէկ կոճակ away, ես ուզում եմ փող տալ՝ առնել այն, կամ ներբեռնել իրենց տրամադրած հասցէներից։
Ես ուզում եմ, որ գնահատեմ իրենց արած գործը։
Ասանկ բաներ…
Ահ, վերջին գրառմանս վերնագիրն էր «Մտքեր №21301»։ Ահագին մտածելուց յետոյ հասկացայ, որ միկրոբլոգինգը ինձ դուր է գալիս։ Շատ։
Բայց մի այլ ձեւի չեմ ուզում գրառել թուիթթերներում ու թութերում։
Իմ համար ահաւոր կարեւոր է դարձել իմ հարթակն ունենալը։ Ահագին մտածում էի դնել Դաշնեզերքի հանգոյց իմ տանը։ Բայց ահագին հետեւողական աշխատանք է պահանջում։ Իսկ դէ էստեղ հաւէս ա, կարողանում եմ ամէն ինչ հաւաքել մի կայքի մէջ։
Դէ ունենք բոլորս նաեւ, իհարկէ, RSS հոսքեր։
Բայց դէ միկրոբլոգային գրառումները բլոգում պահելու դէպքում լաւ հարց է առաջանում՝ ի՞նչ դնել գրառման վերնագիրը։
Ժամանակին, շատ հին անցեալում, իմ գրառումները վերնագրերը դնում էի »»», բայց մի տեսակ իւրայատուկ չեն լինում այդպէս։
Մի քանի տող կոդ գրելուց յետոյ հասկացայ, որ աւելի լաւ է օգտագործում Random Number Generator իմ Random Thought Generator֊ի համար (։
Սիւնեցին էլ առաջարկեց որ լինեն «Մտքեր » վերնագրով։ Ու ստացանք այն ինչ հիմա ունենք։
Այսպիսով երեւի աւելի հաւէս կը լինի գրառելը, արդիւնքում՝ աւելի յաճախ։
Մինչ։
Երեկ ահաւոր էր։ երբ գրառում էի տրանսպորտում բլոգելու մասին, քաղաքի ձայնը ազդում էր։ Բոլորն իրար սիգնալ են անում, էնտեղ փոշի ա, միւս մասն էլ վերանորոգում են, վարորդը շատ վատ, դէ շատ վատ չէ, բայց ոչ֊լաւ երաժշտութիւն է միացրել։
Իհարկէ, վթարի ընթացքում կորցրած ականջակալներս յայտնուեցին ու ես միացրեցի դրանք։
Բնականաբար որոշեցի դնել դասական երաժշտութիւն (իբր զարգացած մարդ եմ) գրելու համար։ Բայց ցանցը լաւ չէր, բնաւ, չէի կարողանում ոչ մի բան հասկանալ լսածիցս։ Ամէն րոպէն մէկ կախում էր ու բուֆերինգ էր անում։
Յիշեցի որ Deezer֊ի ծրագրում ունեմ ներբեռնած երաժշտութիւն։ Լաւաբախտաբար Մոբի֊ի վերջին գործերը քաշել էի։
Սեղմեցի «փլեյ» կոճակի վրայ, բայց արի ու տես որ կախեց։ Սպասեցի մի տաս վայրկեան, յետոյ միացաւ։ Լսեցի մի րոպէ, յետոյ կրկին կախեց։
Չեմ հասկանում իհարկէ ինչ է լինում։
Չնայած նրան, որ ամիսներ առաջ գրառել էի երգերը ունենալու մասին, բայց հիմա զգում եմ թէ ինչքան դա ինձ պէտք։
Ոչ թէ միայն քաղաքական պատճառներով, այլ նաեւ տեխնիկական։
Ու երեւի մի ամբողջ շաբաթ անցկացնեմ իմ երգերը քաշելու վրայ, առանց Deezer֊ների ու DRM֊ների։ Մաքուր Ֆլակներ կամ ogg/mp3֊ներ։
Յաջորդ անգամ գրառելուց կը կարողանամ հանգիստ գործ անել… տաքսիների մէջ։
Ասանկ բաներ…
Հայաստանում ահագին խնդրայարոյց է մեքենաների վիճակը։ Կամ երկար սպասում ես տաքսիի, կամ երկար սպասում ես հասարակական փոխադրամիջոցի կամ էլ իրենց մէջ ես սպասում որովհետեւ բոլոր ճանապարհները խցանուած են։
Չնայած նրան որ համարեայ միշտ ուշանում եմ ամէն տեղից ու ամէն ինչից, իմ ժամանակը ահագին լաւ եմ գնահատում։ Մեքենաների մէջ գործ եմ անում՝ կոդ եմ գրում, նամակ եմ պատասխանում, ներկայացում եմ պատրաստում կամ նոյնիսկ մատեանումս եմ գրառում, ինչպէս որ հիմա։
Ժամանակին՝ ոչ շատ հին անցեալում երբ օգտւում էի նաեւ հանրային փոխադրամիջոցներից, նոյնիսկ հասցնում էի հեռախօսով գրառումներ անել։
Ոչ թէ այն պատճառով որ շատ արագ եմ գրառում, չէ, բնաւ։ Ահագին երկար պրոցես է ինձ համար գրառելը։ Անցեալում երբ քշում էի WordPress ապա պէտք էր լոգնուել շատ հին հեռախօսով՝ հին բրաուզերով, ապա այլ ծրագրի մէջ գրէի պարունակութիւնը ու տանէի բրաուզերում կպցնէի գրածս։
Հիմա էլ պակաս չեն խնդիրները, ահագին սկրիպտներ սցենարներ եմ աւտոմատացրել գրառելու համար։
Չնայած նրան, որ միշտ բողոքում եմ այս ամէնից եւ ընդունում եմ որ լաւագոյն լուծումն է Երեւանի կենտրոնում կամ մետրոյին մօտ տուն ունենալը, սակայն ահագին արդիւնաբեր է մեքենաների մէջ գրառելը։ Չեմ կարող բողոքել «վայ բլոգելու ժամանակ չկայ, բնաւ», այլ միշտ էլ ժամանակ լինում է։
Ինչեւէ, հասնում եմ իմ գրասենեակ, մինջ յաջորդ հանդիպում։
Ասանկ բաներ…
Դէ ինչպէս բոլորը գիտեն ես ամէն ինչ կարդում եմ RSS֊ով, ու իմ RSS ընթերցիչը մի քանի րոպէն մէկ անցնում է իմ բոլոր հոսքերի վրայով եւ թարմացնում է իրենց պարունակութիւնը։
Որպէս համացանցի հպարտ քաղաքացի, առաջին բանը որ անում եմ արթնանալուց յետոյ դա զուգարան գնալն հոսքերս կարդալն է։
Հոսքերից մէկը որ հետեւում եմ դա Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան RSS հոսքն է։
Այսօր առաւօտ տեսայ, որ ՀՀ կառավարութեան հոսքը մօտս խնդիր էր տալիս։ Երեւի երեկ էր խնդիր տուել ու կանգնել, բայց մինչեւ «թարմացում» կոճակը սեղմելը որոշեցի էկրանահանեմ։
Պարզւում ա, մարդիկ մոռացել էին TLS վկայականը թարմացնել։
Նայի ջանիկ, մենք ունենք Let’s Encrypt, որը տալիս ա մեզ.
Բայց արի ու տես, որ ՀՀ կառավարութիւնը դրանք չի օգտագործում, օկ, հասկանալի ա, իրենք առնում են վկայականները եւ թարմացնում են տարին մէկ։
Բայց այդ ամէն ինչի համար էլ կայ աւտոմատացման գործիքներ, իսկ եթէ չկայ, ապա ունես մէկ տարի ժամանակ այդ ամէնը թարմացնելու։ Մէկ ամիս առաջ չէի՞ք կարող թարմացնել, պէտք է անպայման վկայականի ժամկետն անցներ նո՞ր թարմացնէիք։
Ու սա ՏՏ ոլորտով հպարտացող երկիրն է։
Ասանկ բաներ…
Իհարկէ առաջին բանը որ եկաւ մտքիս աւտովթարից յետոյ դա Թուիթթերում գրելն էր, որ աւտովթարի մէջ եմ եղել եւ հաւանաբար անհասանելի կը լինեմ մի ամբողջ շաբաթ։
Ինչ խօսք, լրիւ ուրուական էի դարձել ու անջատել էի բոլոր ծրագրերը։ Ոչ թէ փորձում էի մարդկանցից փախնել այլ ուղղակի ինձ ճանաչելով գիտէի որ շատ ցաւերի մէջ մարդկանց հետ խօսալը լաւ տեղ չի տանում։ Հաւանաբար ամէն մի մանր բանից ազդուելու էի ու սկսելու էի վիրաւորել աջ ու ձախ։
Լաւաբախտաբար լուրջ վնասուածքներ չկային եւ մէկ շաբաթ յետոյ սկսեցի գոնէ նորմալ քայլել։ Երկու շաբաթ յետոյ` աստիճան բարձրանալ, բայց հիմնականում «Ա՜խ» գոռալով ամէն րոպէն մէկ։
Բայց արի ու տես որ այդ downtime֊ը օգտագործեցի լաւ նպատակներով եւ կարողացայ մի քանի հատ patch ուղարկել FreeBSD ՕՀ֊ի համար։ Ահագին գոհ եմ ինձանից։
Հիմա արդէն կարելի է կրկին գրել առանց բղաւելու ցաւալու։