Ահագին ոչ շատ երկար տանջուելուց յետոյ կարողացանք Կօֆէի նոր ցօգը միացնել ActivityPub֊ին։ Ինչ խօսք, մենք մի ուրիշ աշխարհում ենք ապրում։ Մեր համար կայ ապակենտրոն համացանց, մինչուայլ մնացած աշխարհը ապրում է կենտրօնացուած համակարգերում՝ Ֆեյսբուքներում, Ինստագրամներում եւ Թուիթերներում։
Ես դեռ ահագին փոփոխութիւններ կանեմ իմ ցօգում, որ իմ մատեանն էլ հասանելի լինի դաշնեզերքի քաղաքացիներին։
Ասանկ բաներ…
Մի քանի շաբաթ առաջ քոյրս խնդրեց, որ իր համար բլոգ բացեմ։ Իհարկէ, մի անգամից մի հատ FreeBSD Jail միացրեցի եւ մէջը դրեցի WordPress։
Ի զարմանս ինձ, ինձ շատ դուր եկաւ։ Իհարկէ WordPress օգտագործել եմ, այս Ցօգ (ցանցային օրագիր. բլոգ)֊ի առաջին վարկածը հենց WordPress֊ով էր։ Բայց այս անգամ շատ բան էր փոխուել։ Նախ տեղակայելն էր աւելի հեշտ, դոկումենտացիան նորմալ մարդկանց համար էր, ոչ թէ միայն WordPress֊ի ծրագրաւորողների։
Որոշեցի փորձարկեմ եւ եթէ դուրս գայ հետ անցնեմ WordPress֊ի։ Պարզուեց, որ այդքան էլ բարդ չէր ինչքան սպասում էի, գիշերուայ չորսն էր սկսեցի աշխատել եւ առաւօտ տասին աւարտեցի։
Ամէն դէպքում, ինձ միշտ թւում էր թէ գործիքը էական չէ, գրում ես տերմինալի մէջ, թէ սիրուն Markdown խմբագրի մէջ թէ բրաուզերի մէջ։
Շատերն են ինձ ասել, թէ առաջ աւելի շատ էի գրում։ Որոշեցի ստուգել.
Մի ֆայլի մէջ գրեցի իմ գրառումների բողոր անունները, յղումները եւ գրառման օրերը, ապա մի փոքր հրամանով.
$ xmlstarlet select -t -v '/ul/li/span' posts.txt | cut -d ' ' -f 3 | sort | uniq -c | sort
2 2017
2 2019
3 2018
7 2020
14 2022
29 2016
35 2014
47 2021
90 2015տեսա, որ ամէնաշատը 2015֊ին եմ գրառել։ Երբ WordPress էի օգտագործում։
Յոյս ունեմ ամէն ինչ ճիշտ է տեղափոխուել նոր համակարգ։ Եթէ մի բան չի աշխատում, դէ համարս ունես մեյլս գիտես, ու ես միշտ հասանելի եմ քեզ համար։
Այսուհետ աւելի շատ կը գրեմ (։
Ասանկ բաներ…
Արդէն կէս տարուց աւել է ինչ գոյութիւն ունի համայնքներ.հայ֊ը, հայկական եւ հայաստանեան ՏՏ համայնքների կայքը։ Բայց մինչեւ այդ դոմեյնը ունենալը որոշել էի օգտագործել համայնք.հայ տիրոյթը, սակայն երբ փորձեցի գրանցել, պարզուեց, որ զբաղուած է։
Մոռացել էի ասել, որ այդ երկար գրառումը արեցի, եւ մանրամասն գրեցի թէ ինչպէս է աշխատում իմ OPML֊ի համակարգը։ Իմ գլխաւոր էջն արդէն դրանով է աշխատում ու եթէ ժամանակ ունենամ ապա մի օր ամբողջական բլոգելու համակարգ կը սարքեմ դրանով։
Չէ, չեմ նախատեսում նենց անել, որ ուրիշներն էլ հեշտութեամբ օգտագործեն, իմ կարիքների համար եմ անում, չնայած նրան, որ հաստատ օփն֊սորս եմ անելու ու հանրային հրապարակելու եմ։
Իմ համար գլխաւոր հարց է մնում այն, որ կարողանամ ստանալ ՌՍՍ հոսք, քանի որ առանց ՌՍՍ հոսքի էլ ի՞նչ համացանցի բլոգ։
Սակայն հիմա ունեմ փորձնական մի «բլոգ», որը չունի ՌՍՍ հոսք (դեռ) բայց դէ տեսնենք ինչ կստացուի։
Մինչ։
Ահագին տանջուելուց յետոյ կարողացայ համայնքներ.հայ կայքը դարձնել OPML ֆայլ։ Առաջ ուղղակի HTML ֆայլ էր, որը խմբագրում էի ձեռքով, բայց դա ինձ բնաւ դուր չէր գալիս։ Իսկ հիմա ֆայլը արդէն նորմալ, մարդկային Outline է, որը սարքել եմ Electric Drummer֊ով։ Ապա օգտագործել եմ XSLT լեզուն այն HTML դարձնելու համար։
Իհարկէ, մանրամասները կը գրէի, բայց դէ երեւի դա կանեմ անգլերէն բլոգում։
Ասանկ բաներ…
Մի քանի օր առաջ գրանցուեցինք ««ՎԻ-ԷԼ-ՎԻ ԷԼԵԿՏՐՈՆԻՔՍ» ԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ԷԼԵԿՏՐԱՏԵԽՆԻԿԱՅԻ ԽԱՆՈՒԹՆԵՐԻ ՑԱՆՑ»֊ի կայքում։ Իհարկէ, գրանցման ժամանակ մեյլ է գալիս ինքնութիւնը հաստատելու համար։
Ահա եւ մեյլը՝
Եթէ ձեզ թւում է թէ վատն այն է, որ նամակի վերնագիրն է ({ValidateYourEmail}} (մոռացել են render անել) կամ, որ նամակի մէջ գրած է {{CopyPasteLink}}, ապա հաստատ չէք նկատել, որ From:֊ը նշած է vlvonline2020@gmail.com։
Դէ լաւ, նորմալ մեյլ ուղարկելը ահագին բարդ գործ է, հասկանում եմ, ես էլ եմ շատ ժամանակ սխալ աւտոմատացրել, ես էլ եմ շատ անգամներ ընկել սպամի մէջ։
Բայց չէ, հետաքրքիր մասը սկսում է երբ մտնում ես իրենց կայք՝
Ասանկ բաներ…
Անցեալ օրը օֆիսի սերւէրների դարակի մօտ նստած գործ էի անում։ Մեր դարակը միջին չափի է՝ 22U, ու դարակի գլխի վրայ դրել էի կարգիչս, միացրել էի երթուղիչին ու կարգաւորում էի ցանցը։
Ծրագրաւորողներից երկուսը մօտիկացան ինձ ու հարցրեցին թէ ինչ եմ անում, բացատրեցի՝ մակերեսային։ Մէկը էկրանիս էր նայում ու հարցրեց «էս վայրկեաններն էլ է՞ միացած»։
Ցոյց տամ՝
Ու պատասխանեցի «այո, այո՜, մի՛շտ»։ Գիտեմ, որ յաջորդ հարցը լինելու էր «իսկ ինչո՞ւ», սակայն չուզեցի երկար բացատրել։
Երբ ինձ հարցնում են «Լինուքս ե՞ս օգտագործում», ես պատասխանում եմ «ոչ, ես Իւնիքս եմ օգտագործում, որը…» ու մօտ կէս ժամ պատմում եմ Իւնիքսի մասին, BSD֊ների մասին, ու 30 րոպէում «խցկում» եմ 30 տարուայ պատմութիւն։
Այդ պատճառով էլ մի անգամից աւելացուցի «Շատ կարեւոր է, որ ճշտապահ լինեմ», որը ահագին հեգնական էր, քանզի կեանքում երբէք ճշտապահ չեմ եղել ինչ֊որ տեղ հանդիպելուց։
Սակայն հիմա բացատրեմ թէ ինչու եմ միշտ դնում վայրկեանները.
Իմ գործի մեծ մասը միշտ եղել է Օպս֊ութիւն անել, որի արդիւնքում կարդում եմ շատ քանակութեամբ ու շատ տողերով գրանցամատեաններ (log files), ու իհարկէ շատ քիչ է իմանալ, որ «ժամը 15:30 միացել է եւ Դատաբազան եւ վեբ ծրագիրը», շատ կարեւոր է իմանալ թէ որ վայրկեանին որն է միացել, ու նաեւ դա նշանակում է, որ երբ կենդանի (live) հետեւում եմ, ապա աչքս նայում է այս գրանցամատեանին, այդ գրանցամատեանին ու նաեւ իմ ժամացոյցին։
Ասանկ բաներ…
Այս ամիս տեղի ունեցաւ Հայաստանի չորրորդ «Գրաւիր Դրոշը» խաղը։ Ովքեր տեղեակ չեն, դա հաքերների մրցոյթ է, Անգլերէն ասում ենք «Capture The Flag», որտեղ մասնակիցներին տրւում են մի շարք համակարգեր եւ խնդիրներ, որը իրենք պէտք է ջարդեն եւ լուծեն։
Ստացւում է, որ կազմակերպիչ եմ եղել Հայաստանի բոլոր Դրոշ Գրաւելու մրցոյթներին։
Այս տարի բացմանը մի քիչ տխուր էի։ Նկատեցի, որ ոչ մի աղջիկ ներկայ չէր։ Նման բան երբէք չէր եղել, բոլոր տարիների CTF֊ներին ունեցել ենք աղջիկներ։ Գրողը տանի, նոյնիսկ կազմակերպիչների մէջ միշտ կան աղջիկներ։
Փակման ժամանակ սակայն աւելի ուրախ էի, Լիլիթը միացել էր, հերիք չի իր խումբը զբաղեցրել էր 3֊րդ տեղը, նա՝ ամենարժէքաւոր խաղացողների 3֊րդ տեղը։
Այս տարի նաեւ որոշել էինք միաւորներ տալ Write-Up֊ների համար։ Եթէ կարողացել ես խնդիրը լուծել, հասկացել ես ինչ ա խնդիրը ու գրառել ես այն մասին, ապա քեզ միաւորներ ենք տալիս։
Ես ահագին ուրախացայ, երբ տեսայ որ Դաւիթը ոչ թէ միայն գրառել է ամենաբարդ խնդիրներից մէկի լուծման մասին, այլ նաեւ հրապարակել էր այդ իր բլոգում։
Յաջորդ Դրոշը Գրաւելու մրցոյթը, յոյս ունեմ, տեղի կունենայ մի քանի ամսից։ Այս անգամ աւելի շատ կենտրոնանալու ենք ուսանողների վրայ։
Ասանկ բաներ…
Ամէն տարի մեր ընկերութեանը միանում է մի կամաւոր Birthright Armenia կազմակերպութեան միջոցով։
Այս տարի մեզ միացել էր Ադրիանը, նա եկել է Արգենտինայից։ Իհարկէ, նա շուտով հետ է գնում արեւմուտք, հաւանաբար ԱՄՆ։ Մարդիկ Հայաստանում չեն մնում, մնում են ի՞նչ անեն, գործ չկայ, մանաւանդ մեր ոլորտում1։
Արդիանի հետ ճաշելուց իմացայ, որ նա գտել է իր բարեկամներից մէկին Հայաստանում։ Այդ մասին գրել էին Birthright Armenia֊ի կայքում։
Ահագին ուրախացել էի, երբ տեսայ, որ մեր ընկերութեան անունը նշել էին, մինչեւ նկատեցի, որ յղում էին մեր Ֆեյսբուքեան էջին։
Ահագին տխուր է, երբ հասկանում ես որ խնդիրը ոչ թէ միայն տեխնիկայից չհասկացողների մէջ է, այլ նաեւ «կազմակերպիչների»։
Երեւի մարդիկ նոյնիսկ չգիտեն թէ կայքն ինչ է։ Կարեւորը ֆեյսբուք ունենաս։
Ի դէպ, վերջերս խօսում էի մի խումբ մարդկանց հետ, ովքեր անցեալ տարի կազմակերպել էին Կոսովոյի կառավարութեան ամբողջ անվտանգութիւնը։ Այդ մարդիկ նոյնիսկ կայք չունէին, միայն մեյլ։
Բայց դէ մենք ՏՏ զարգացած երկիր ենք։ Ինչո՞ւ, որովհետեւ բոլորը Ֆեյսբուք ունեն, ահա թէ ինչու։
Ադրիանը հաւանաբար կը գնայ ԱՄՆ եւ կաշխատի որպէս Military Occupational Specialist (MOS) ԱՄՆ֊ի բանակում, որտեղ նա կը սովորի եւ կ՚ունենայ աւելի խորը տեխնիկական գիտելիքներ ու կը ծառայի ԱՄՆ֊ի բանակին որպէս ՏՏ֊ի անվտանգութեան մասնագէտ ու էլ չի վերադառնայ Հայաստան։
Այս խնդիրները լուծելու համար ո՞ւմ հետ խօսել։ Իհարկէ, մենք սովորել ենք, որ եթէ ուզում ես Կրթութեան ոլորտում բան փոխել, ապա պէտք է հեռու մնալ այդ գործով զբաղուող նախարարութիւնից, այսինքն այս դէպքում պէտք է հեռու մնալ ԲՏ Նախարարութիւնից։ Երեւի այս հարցով նամակ գրենք Վարչապետին։
Աւաղ Ֆեյսբուք չունեմ, երեւի կ՚իգնորեն ինձ (։
Ասանկ տխուր բաներ…
Խօսքը ոչ թէ ՏՏ ոլորտի մասին է, այլ Տեղեկատուական Անվտանգութեան մասին։ ↩︎
Git֊ի հետ աշխատելը ահագին պատմութիւն ա իմ համար։ Ես իմ բոլոր ծրագրերին նայում եմ որպէս գործիք։ Ես ընտրում եմ FreeBSD֊ին որպէս սերւէրի ՕՀ քանի որ աւելի լաւ գործիք է քան Linux֊ը (ու դա ոչ թէ միայն ըստ իս, այլ ահագին հարցերով աւելի լաւն ա ։Ճ), ընտրում եմ WindowMaker֊ը քանի որ շատ աւելի լաւ գործիք ա քան մնացած WindowManager֊ները։
Բայց Git֊ը իմ համար հեչ լաւ գործիք չի, ու հարցն այն է, որ ալտերնատիւ չկայ։ Նոյնիսկ եթէ ես ուզեմ անցնել աւելի տրամաբանական բանի ինչպիսին է fossil֊ը, միեւնոյն է չանձնական նախագծերում չեմ կարող բոլորին պարտադրել օգտագործեն չGit։
Երեւի լաւագոյն բաներից մէկը այն կը լինի որ իմ սեփական fossil սերւէրը դնեմ եւ մաս֊մաս անցնեմ դրան, սկսեմ այդ մասին գրառել, մարդկանց տեղեկացնել ու պատմել ու maybe, just maybe աշխարհը կը տեսնի թէ ինչքան անտրամաբանական ա git֊ը։
git commit -m "ասանկ բաներ…"